Ani Orta Kulak İltihabı

Orta kulak enfeksiyonları, kulak zarının arkasında oluşan enfeksiyonlara verilen addır. Her yaştan hastada görülebileceği gibi, genellikle çocuklarda daha sık oluşmaktadır. Tıbbi olarak otitis media denmektedir.
Orta kulak enfeksiyonları en sık tedavi edilen çocukluk çağı hastalığıdır. Genellikle çocuklarda bir soğukalgınlığı ya da gribi takip eden bir-iki günde ortaya çıkmaktadır. Büyümekte olan çocukların %50’den fazlasında ve sıklıkla 3 yaşından önce en az bir defa orta kulak enfeksiyonu oluşmaktadır.

Çocuklarda genellikle 3 çeşitte orta kulak enfeksiyonu görülür;

  • Akut otitis media: orta kulağın hızlı gelişen geçici enfeksiyonlarıdır.
  • Rekürren otitis media: Sürekli nükseden, ataklar haricinde orta kulağın normale döndüğü enfeksiyonlardır.
  • Kronik efüzyonlu otitis media (EOM): orta kulakta tedaviye dirençli yapışkan, genellikle ağrısız sıvının birikimi. Çocuklar, kulak dolgunluğundan şikayetçi olabilirler.
Kulak Anatomisi - Op. Dr. Erkan Aktan

Kulak 3 kısıma ayrılır; dış kulak, orta kulak ve iç kulak.

Orta kulak, iç ve dış kulak arasında kalan küçük boşluktur. Dış kulaktan kulak zarı ile ayrılır. İçerisinde 3 adet kemikçik yer alır (örs, çekiç ve üzengi). Bu kemikçikler işitmemizde önemlidirler.

Ses titreşimleri dış kulak aracılığıyla toplanıp kulak zarına gelir. Kulak zarı ses nedeniyle titreşince, orta kulakta yer alan kemikçiklerde de titreşim başlar. Bu titreşimler iç kulağa iletilir.İç kulakta denge ve işitmeyi sinir sistemine ileten sıvı bulunmaktadır. Ses titreşimleri iç kulağa iletilince bu sıvı hareketlenir. Hareketlenen sıvı, iç kulakta yer alan sinir hücrelerini uyarır ve işitme siniri uyarılarak ileti beyine yönlendirilir.

Östaki tüpü, orta kulak boşluğunu boğaza bağlar. Düzgün çalıştığında, kulak zarının iki tarafındaki basıncı eşitler; başka bir deyişle esnemekle, yutkunmakla, yükseklik değişimi ve tırmanmayla kulaklarımızda çıtırtı hissederiz. Bir diğer işlevi, orta kulakta biriken sıvıları boğaza atmaktır. Boğazda bulunan mikroorganizmaların kulağa geçişini de engellemektedir.

Orta kulak enfeksiyonları hakkında küçük ipuçları:

  • Tüm çocukların yarısında üç yaşından önce orta kulak enfeksiyonu geçirme sıklığı %50 civarındadır,
  • Çocuk ne kadar erken enfeksiyon geçirirse, nüks o kadar sık olacaktır,
  • 6 aydan uzun süre anne sütü ile beslenen çocuklarda enfeksiyon daha az oluşur,
  • Evde sigara içilmesi enfeksiyonu artırır,
  • 5 yaşından itibaren nüksler giderek azalmaya başlar,
  • Erkek çocuklar, kızlara oranla daha sık hastalanırlar,
  • Kreş çocuklarında enfeksiyon daha sıktır,
  • Kışın yaza oranla daha sık orta kulak enfeksiyonu oluşmaktadır.

Ortakulak Enfeksiyonlarının Belirtileri Nelerdir?

Orta kulak enfeksiyonundan önce çocuklarda soğukalgınlığı bulguları ortaya çıkar. Önceleri burun akıntısı başlar. Burun tıkanıklığı akıntıyı izler, akıntı kıvamı koyulaşır ve sarımsı renk alır. Bazen hafif ateş görülebilir. Boğaz ağrısı sık rastlanılan bir belirtidir. Öksürük gözlenebilir.

Birkaç gün içerisinde orta kulak enfeksiyonu (akut otitis media) başlar. Çocuklarda belirtiler değişkenlik göstermekle beraber, yenidoğanlarda genellikle,

  • Ağlama nöbetleri, bebek susmak bilmez (bebeklerde en güvenilir belirtidir),
  • Huzursuzluk
  • 37-38.5 derece ateş,
  • Kulakla oynama

Daha büyük çocuklarda ise,

  • Başağrısı
  • 37-38.5 derece ateş
  • Gece uyuanmaları oluşur.

Aynı zamanda:

  • Kulakla oynamaya bağlı kulakta kızarıklık,
  • Kulak zarının delinmesine bağlı olarak kulak kanalında ya da yastıkta sarı ya da kanlı akıntı oluşabilir.

Kulak enfeksiyonu sonucunda kulak zarının delinmesi tehlikeli midir?

Kulak zarları delindiğinde genelde kendiliğinden iyileşmektedir. Küçük ihtimalle tam olarak iyileşme olmadığı durumlarda cerrahi olarak zar tamiri yapılmaktadır. Kulak zarı delinmesi, orta kulak ve beyni koruyucu bir mekanizmadır, kulak zarı delinerek cerahat kulak dışına atılmakta, enfeksiyon bu şekilde kontrol altına alınmaktadır. Kulak zarının delinmesiyle ağrı azalır.

Bazen ilaçların cevapsız kaldığı durumlarda doktor tarafından kulak zarı kontrollü bir şekilde delinmektedir; bu işleme miringotomi adı verilir.

2. Orta kulak enfeksiyonlarının sebebi nedir?

Çocuklarda orta kulak enfeksiyonlarının çeşitli sebepleri bulunmaktadır:

  • Kulak yapısı ve östaki tüpü kaynaklı nedenler rol oynayabilir.
  • Bakteri ya da virüsler gibi mikroorganizmalar neden olabilir.
  • Bazı nedenler allerji sebebinde üst solunum yolu enflamasyonuna bağlanmaktadır.
  • Vücuttaki diğer tıbbi sorunlar, yatkınlık yaratmaktadırlar.

3. Östaki tüpünün rolü nedir?

Kulak enfeksiyonları neredeyse her zaman östaki tüplerinin ödemi ile başlar, genellikle bakteri, virüs sigara dumanı ya da alerjik nedenlerle bu ödem oluşmaktadır. Ödem sonucunda, normalde orta kulakta oluşan sıvılar genize atılamazlar.

7 yaşının altında östaki tüpü daha dar ve yataydır, bu durumda geniz ve burundan orta kulağa bakteri geçişi daha kolay olmaktadır.

Östaki tüpü tıkandığında enfekte sıvıyı orta kulakta hapseder ve mikroorganizmalar için bir besiyeri oluşur.

4. Alerji

Allergik rinit, polenler ya da hayvanlar gibi alerjenlerle karşılaşma sonucunda burun akıntısı, hapşırma, kaşıntı oluşmasıdır. Alerjinin direkt olarak orta kulak enfeksiyonu oluşturup oluşturmadığı kesin olmamakla beraber, üst solunum yollarında tıkanıklık oluşturduğundan akut otitis medayı kolaylaştırdığı bilinmektedir.

5. Diğer sağlık sorunları

Bazı hastalıklar orta kulak enfeksiyonlarına yatkınlığı artırmaktadırlar:

  • Astım
  • Allerji
  • Sinüzit
  • Down sendromu
  • Yarık damak
  • Bağışıklık sisteminin baskılandığı hastalıklar

bunlardan bazılarıdır.

6. Orta kulak enfeksiyonları ne şekilde tedavi edilir?

Tedaviye karar verilirken, ne kadar zamandan beri şikayetlerin süregeldiği, şikayetlerin ciddiyeti göz önüne alınmaktadır. Öncelikle doktorunuz tarafından kulak muayenesi ve tüm KBB muayenesi yapılacaktır. Bu muayeneden sonra çocuğunuzun işitme seviyesi işitme testleri ile kontrol edilecektir. Orta kulak basıncı, orta kulakta sıvı ve enfeksiyon birikimi ile artmaktadır. Bu durumun ciddiyetini tespit etmek maksadıyla timpanogram adı verilen orta kulak basıncının ölçümü yapılacaktır.

Tedavide seçeneklerimiz:

  • Antibiyotikler: Antibiyotik tüketiminin en sık olduğu hastalık orta kulak enfeksiyonlarıdır. Ancak son araştırmalara göre orta kulak enfeksiyonlarının çoğunluğu iki hafta içerisinde antibiyotiksiz kendiliğinden iyileşmektedirler. Bazen antibiyotik kullanılmadığında mastoidit adı verilen orta kulak arkasında yer alan kemiğin enfeksiyona katılması durumu oluşabilir. Bu durum uzun süreli antibiyotik tedavisi ya da cerrahiyi gerektirdiğinden, genellikle ilk muayene sonunda antibiyotik başlanmaktadır.
  • Ağrı kesiciler: Çocuğunuzun ağrısı olduğu sürece verilmelidirler. Aspirin, tehlikeli durumlara sebep olabileceğinden sakınılması gereken bir ilaçtır.
  • Dekonjestanlar: Östaki tüpü ve üst solunum yolu mukozasındaki şişme ve ödemi engelleyici ilaç ve damlalar etkilidirler.
  • Aşılar: Enfeksiyon ajanı olan mikroorganizmalara karşı bazı aşılar korunmada önemli rol oynamaktadırlar.
  • Cerrahi: Eğer ilaç tedavisine yanıt alınamazsa, cerrahi önerilmektedir. Bu amaçla miringotomi adı verilen kulak zarına delik açılması uygulanabilir. Eğer orta kulaktaki sıvı kıvamlı ise, orta kulak enfeksiyonu uzun süreden beri var ise ya da sık ataklar halinde oluşuyorsa kulak tüpleri açılan bu delikten kulak zarına yerleştirilmektedir. Bu şekilde kulak zarındaki delik, tüp zarda kaldığı sürece açık olacaktır. Eğer östaki tüpünü kapatan geniz eti (adenoid) var ise, aynı seansta bunun da alınması uygun olacaktır.

Durum ne olursa olsun, çocuğunu sanki cerrahi gerekebilecekmiş gibi hazırlamanız, çocuğunuzun ne ile karşılaşabileceğini bilmesi ve ona göre psikolojik olarak hazırlanmasını sağlar. Çocuğunuza en kolay ve anlaşılır şekilde mümkün olduğunca detaylı açıklama yapmalısınız.

Ameliyat, genel anestezi altında uygulanmaktadır. Anestezi sonrasında ameliyat uygulanacak kulak, mikroorganizmaların geçişini engellemek maksadıyla özel solüsyonlarla temizlenir ve ameliyat mikroskobu Altında kulak zarına küçük bir delik açılır. Bu delikten özel olarak üretilen kulak tüpü yerleştirilir ve gerekiyorsa geniz eti alınır.

Kulak tüpünün sakıncası var mıdır?

Çoğunlukla kronik yani uzun süren orta kulak enfeksiyonlarında tüp yerleştirilmesi en etkili tedavi yöntemi olmaktadır. Çoğunlukla bu kulak tüpleri kendi kendine düşmektedirler. Bazen kulak tüpleri vücut tarafından atılmaz ise, doktorunuz tüpleri kendisi alacaktır. Tüpün alınması ile genellikle delik olan kulak zarı kendi kendine kapanmaktadır. Nadiren kapanma gerçekleşmeyebilir. Bu durumda kulak zarına cerrahi olarak yama yapılması gerekecektir.

Kulak tüpü ameliyatından sonra yüzme sakıncalıdır. Yine de başını suya sokmaksızın ve kulak kanalını su geçirmeyen vazelinli tıkaçlarla kapatarak yüzülebilmektedir.

7. Kronik efüzyonlu otitis media (EOM) nedir?

Orta kulakta ilaca dirençli, yapışkan sıvı birikimidir:

  • Genellikle akut otitis media atağını takiben oluşmakla beraber sebebi kesin olarak bilinmemektedir.
  • Genellikle her iki kulakta beraber oluşur. Ağrılı değildir ve orta kulak enfeksiyonu belirtileri vermez, dolayısıyla aile tarafından şüphelenilmesi güçtür.
  • Çoğunlukla çocuk kulak dolgunluğundan şikayet eder.
  • Hafif derecede işitme kaybı gözlenebilir.

KBB konusunda uzman doktorunuz EOM tanısını rahatlıkla fizik muayene ile koyar ve durumun ciddiyetini tam olarak tespit için işitme testi ve orta kulak basınç (Timpanogram) testi istemektedir.

EOM tanısı sonrasında tedavi orta kula enfeksiyonuna benzer, ancak genellikle bu durum ilaç tedavisine yanıtsız kalmaktadır. Sonuç olarak sıklıkla kulak tüpleri yerleştirilmektedir.

8. Orta kulak enfeksiyonlarının olası komplikasyonları nelerdir?

Bazen tekrar eden orta kulak enfeksiyonları çocuklarda işitme sorunları oluşturabilmektedir.

İşitme problemleri konuşmayı geciktirebilir. Bu durumda öğrenme sekteye uğramakta ve davranış sorunları oluşabilmektedir. Her ne kadar nadir olsa da ciddi ve tekrarlı orta kulak enfeksiyonlarında, enfeksiyonun kulak yapıları dışına, beyin ve kemiğe ulaşmasıyla ciddi durumlar oluşabilir;

  • Kulak içerisinden ilerleyen yüz siniri etkilenirse, yüz felci gelişebilir.
  • Kolesteatom adı verilen ve kulak yapılarını eriterek tahrip eden, tek tedavisi cerrahi olan kist oluşabilir.
  • Orta ve iç kulak kalsifikasyonu ve sertleşmesi oluşabilir.

Her zaman;

  • Orta kulak enfeksiyonundan şüphelenildiğinde doktorunuza müracaat etmelisiniz.
  • Çocuğunuzda ani işitme kaybı, başağrısı, baş dönmesi, titreme ve ateş, ense sertliği ve kusma oluşursa acil olarak doktorunuz arayınız.
Randevu ve İletişim Bilgileri